Soğutma Tekniği

Soğutucu Akışkanlar ve Özellikleri

Soğutucu Akışkanlar her geçen gün çevre ve enerji açısından bir önemli olmakla birlikte daha önceki yazımızda soğutucu akışkanlardan bahsetmiş, kısaca özellikleri konusunda bilgi vermiştik. Bugüne kadar geçen süre zarfında özellikle öğrenciler soğutucu akışkanların grafiklerini (Basınç – Entalpi, Sıcaklık – Entropi ), Doymuş buhar tablolarını bulmakta zorlandıklarını ilettiler. Bizde sizler için en çok kullanılan soğutucu akışkanların Basınç – Entalpi, Sıcaklık – Entropi diyagramlarını, doymuş buhar tablolarını ve soğutucu akışkanların çevreye etkilerini tek tek inceleyerek paylaştık.

Her bir soğutucu akışkan için aşağıdaki isimlerine tıkladığınızda o soğutucu akışkan hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Bulamadığınız soğutucu akışkan özelliklerini yorum kısmından bize iletirseniz araştırıp sizler için dahil ederiz.

Soğutucu Akışkanlar

Soğutucu akışkanları kloroflorokarbon (CFC), hidrokloroflorokarbon (HCFC), hidroflorokarbon (HFC) şeklinde üç kategoride incelenebilir.

Kloroflorokarbon (CFC):

R11 ( Freon 11 )
R12 ( Freon 12 )
R13 ( Freon 13 )
R14 ( Freon 14 )
R113 ( Freon 113 )
R114 ( Freon 114 )
R500 ( Freon 500 )
R502 ( Freon 502 )

Hidrokloroflorokarbon (HCFC):

R21 ( Freon 21 )
R22 ( Freon 22 )
R123 ( Freon 123 )
R124 ( Freon 124 )
R401 ( Freon 401 )
R402 ( Freon 402 )
R403 ( Freon 403 )
R405 ( Freon 405 )
R406 ( Freon 406 )
R408 ( Freon 408 )
R409 ( Freon 409 )

Hidroflorokarbon (HFC):

R23 ( Freon 23 )
R125 ( Freon 125 )
R134a ( Freon 134a )
R404A ( Freon 404A )
R407 ( Freon 407 )
R410 ( Freon 410 )
R413 ( Freon 413 )
R417 ( Freon 417 )
R507 ( Freon 507 )

Diğerleri:

R50 ( Metan )
R717 ( Amonyak )
R718 ( Su )
R728 ( Nitrojen – Azot)
R719 ( Hava )
R732 ( Oksijen )
R740 ( Argon )
R744 ( CO2 – Karbondioksit )

Soğutucu Akışkanların Özellikleri

Genel Özellikleri :

Soğutucu akışkanlar, soğutma, havalandırma ve ısı pompası sistemlerinde istenilen bölgeden ısıyı absorbe ederek ya dış ortama veya diğer bir ortama taşınım ve iletim yoluyla geçirirler Soğutucu akışkanların genel olarak aşağıdaki niteliklere sahip bulunması istenir:

  • Çevreyi kirletmemesi gereklidir
  • Buharlaşma gizli ısısı yüksek olmalıdır
  • Kritik sıcaklığı ve basıncı yüksek olmalıdır
  • Atmosferik basınçta kaynama sıcaklığı düşük olmalıdır
  • Doygunluk basıncı regülatör ventilin basıncının altında bulunmalıdır
  • Hava sızmasını, dolayısıyla havanın getirdiği su buharının soğuk kısımlarda katılaşarak işletme aksaklıklarına meydan vermesini önlemek için buharlaşma basıncının çevre basıncının bir miktar üzerinde olması
  • Karter yağına ve tesisatı oluşturan elemanların yapımında kullanılan gereçlere olumsuz yönde etkimemelidir, Korozyon tesiri olmamalıdır
  • Sistemin hiçbir yerinde kimyasal değişikliğe uğramaması
  • Yanıcı, patlayıcı ve zehirleyici olmamalı
  • Ucuz olmalı ve kolay temin edilebilmelidir
  • Küçük kapasiteli bir kompresörün kullanımına elverişli olmalıdır
  • Kapalı devredeki kaçakların kolayca saptanmasını sağlayabilmelidir
  • Yüksek soğutma yüklerinde kompresör boyutlarının çok büyük olmaması için buharlaşma gizli ısısının büyük olması
  • Soğutucu akışkanın suda ve yağda erime durumunun da gözden uzak tutulmaması gerekir. Suda erime kolay oluyorsa makine içerisinde donma tehlikesi azalır, zira suda erime sonunda karışımın donma noktası daha alçak olur. Aksi halde çevre basıncının altında olan kısımlara dışarıdan giren hava içerisindeki su buharı kolaylıkla yoğuşur, genişleme valfindeki kısılma sonunda sıcaklık düşmesi ile katılaşır ve tıkanmalara, işletme sırasında aksaklıklarına yol açar. Yağda erimeye gelince, yağlama yağı segman aralıklarından sızarak soğutucu akışkana karışabilir. Eğer akışkan buharı yağda erimiyorsa, akışkanla sürüklenen yağ yoğuşturucu ve hatta buharlaştırıcı yüzeylerinde birikir ve burada bir yağ filmi teşekkül eder. Bu durum ısı transferini kötüleştirir ve ayrıca kompresörde yağın eksilmesine sebep olur. Bu tür akışkanlar için kompresör çıkışında bir yağ ayırıcı kullanılır.
Soğutucu Akışkanlar
Soğutucu Akışkanlar

Fiziksel ve Termodinamik Özellikleri

FREONLAR:
BAZI FREON SOĞUTUCU AKIŞKANLARIN TOPLU OLARAK KAYNAMA VE DONMA SICAKLIĞI VE KRİTİK SICAKLIK VE BASINCI

Kısa ismi                   freon11  freon12  freon13   freon21  freon22  freon113  freon114
Kritik sıcaklığı           198° C   111,5° C 28,8° C   178,5° C 96° C     214° C     145° C
Kritik basıncı (bar)    44,1      41,1       38,7        52,7      49,9       3,44        32,5
Kaynama sıcaklığı     23,8° C  -29,8°C   81,4° C    8,92° C -40,8° C  47,57° C   3,55° C
Donma sıcaklığı       -111° C   -158° C    -181° C  -135° C -160° C   -35° C       -94° C

Bir fluorlaştırılmış hidrokarbon olan bu akışkanlar kimyasal olarak CmHnFpClq şeklinde ifade edilirTicari olarak da F harfi ve bu harften sonra rakamlar kullanılarak gösterilir. F harfinden sonraki rakamlar sırasıyla x,y,z olursa, bunlar şu şekilde hesaplanır:

x=m-1
y=n+1
z=p
n+p+q=2(m+1)

Örneğin; CHF2Cl akışkanında m=1, n=1, p=2 olunca x=0, y=2, z=2 bulunur ve sıfırlı terimler yazılmadığına göre bu akışkanın ticari adı F22 ile gösterilir. Bunun tersi de mümkündür, yani F22 ticari adı ile bilinirse yukardaki eşitlikler kullanılarak akışkanın kimyasal formülü bulunur.
Freon soğutucu akışkanlar yaygın bir kullanım alanına sahiptirler. Çok çeşitli olmalarına rağmen bugün için yedi çeşiti pratikte kullanılmaya elverişlidir. Bu grup soğutucu akışkanlardan en yaygın kullanılma sahası olan başta freon12 sonra da freon22 gelir

FREON-11:
Yüksek soğutma gücüne sahiptir. Lastiğe zarar verdiğinden kompresörlerde kullanılmaz. Daha çok Turbo kompresörlerde kullanılırFreon-11’nin kimyasal formülü CCl3F’dir

FREON-12:
Freon12 iklimlendirme sistemlerinde ve soğuk depo tesislerinde geniş bir kullanıma sahiptir Az miktarda iken tamamen kokusuzdur FREON-12’nin kimyasal formülü (CF2Cl2)’dir. Bileşiminde karbon ,klor ve flor vardır. Atmosferik basınçta kaynama noktası (-298° C) ve donma noktası da (-15778° C)’dir. 5-6kg/cm2 basınç altında 20°C’de sıvılaşır Normal basınç ve sıcaklıkta gaz halinde bulunan Freon-12’nin özgül ağırlığı havanın özgül ağırlığından daha büyüktür Suda güç eridiğinden, buharlaştırıcıdaki düşük basınç nedeniyle sisteme sızacak havanın getirdiği su buharı katılaşarak çalışma düzensizliklerine yol açabilir.

Suyun soğutucu akışkandan ayrılması için kurutucu kullanılmalıdır. Sistemin hava sızdırmaması gerekir. Renksiz olan Freon-12 göz, burun, boğaz ve ciğerleri tahriş etmez, yanıcı ve patlayıcı değildir. Yağ ile F12 kolayca karışabildiğinden sistemde yağ ayırıcısı kullanmak zorunluluğu yoktur. F12 nispeten ağır bir akışkan olduğundan büyük yük kayıplarına sebebiyet vermemek için kompresör emişinde ve çıkışında hızlar 7-12m/s ve12-15m/s arasında tutulur

FREON-13:
Genellikle çok kademeli sistemlerin alçak basınç kademesinde kullanılır. Çok düşük basınçlı bir gaz olduğu için santrifüj kompresörler için elverişlidir. Çok büyük kapasitedeki air-condition tesislerinde, çok düşük sıcaklıklara inilmesi istenen yerlerde daha çok kimya sanayiinde ve araştırma laboratuvarlarında kullanılır.

Freon-13’nün kimyasal formülü (CF3Cl)’dir. Atmosfer basıncında buharlaşma sıcaklığı -82°C civarındadır. Bu değer düşük sıcaklıklar için elverişlidir. Sıcaklığın artması ile basınç çok yükselir,20° C civarında çevre sıcaklığında basıncı 32,4kp/cm2 kadardır. Soğutma makinasının durması halinde basınç yükselmesini önlemek için tesiste genişleyen akışkan buharını alacak dengeleyici kaplar bulunur. Soğutma makinesinin durması halinde basınç yükselmesini önlemek için tesiste genişleyen akışkan buharını alacak dengeleyici kaplar bulundurur. F13 yağda erimez ve sistemde yağ ayırıcısı kullanmak zorunlu olur

FREON 114:
Hermetik rotatif kompresörlerde kullanılmıştır

FREON-21:
Kimyasal formülü (CHCl 2F)’dir. Klima tesislerinde tercih edilir. Korozyon sebebiyle su ihtiva etmemelidir. Yağ ile karışımı F12 gibidir. Turbo kompresörlere uygunlar

FREON-22:
Freon22 ise prensip olarak düşük sıcaklıklarda soğutma elde etmek için geliştirilmiş bir soğutucu akışkandır. Freon-22,genellikle,derin dondurucu tesisatında çok düşük buharlaşma sıcaklığı elde etmek için kullanılır. Bileşiminde karbon, hidrojen, klor ve flor bulunan Freon-22’nin kimyasal formülü (CHF2Cl)’dir. Daha yüksek sıcaklıklarda soğutma elde etmek için de kullanılabilmesine rağmen esas olarak kullanılma alanı sıcaklığı -30° C’nin altında olan soğutma sistemleridir Atmosfer basıncında -40°C’de kaynar.

Freon-22’nin özelikleri Freon-12’nin özelliklerine çok yakındır. Freon-22 ile birlikte sürüklenen yağlama yağı buharlaştırıcı da, kendiliğinden ayrılmaz, için kompresörle kondansör arasına bir yağ ayırma cihazı yerleştirmek gereklidir. Sıkıştırma sonunda Freon-22’nin sıcaklığı (130° C)’ye kadar yükselmesi yağlama yağının niteliklerinin bozulmasına neden olabilir. Gaz hızları kompresör emişinde 10-12m/s ve çıkışında 12-16m/s arasında olur.

FREON-502:
Freon-502 özellikle, düşük sıcaklıklarda soğutma etkisi büyüktür. Freon 22 türünden bir soğutucudur ve kaynama sıcaklığı atmosferik basınçta -45°C’dir-40°C ve -20°C sıcaklıkları arasında ki soğutma sıcaklıklarının eldesinde kullanıldığı zaman kompresyo sonu sıcaklığı Freon-22’ninkinden daha düşük olur.

AMONYAK:
1878 yılında Linde tarafından bulunmuştur. Hacimsel özgül soğutma yükünün büyük olması nedeniyle soğutma sanayiinde, özellikle buz elde etmek ve üretmek amacıyla kurulan büyük endüstri tesislerinde kullanılır. Amonyak buz üretiminde ve +10° C _-40° C arasında soğutma yapılması istenen soğuk depolama tesislerinde soğutucu akışkan olarak kullanılabilir. Keskin ve yakıcı kokusu, boğucu ve zehirleyici etkisinden ötürü okul, otel, sinema, kışla ,tiyatro ve konferans salonu gibi insanların toplu halde bulundukları yerlerde soğutucu akışkan olarak amonyağın kullanıldığı soğutma cihazlarından kesinlikle yararlanılmaz.

Atmosfer basıncında buharlaşma sıcaklığı -33°C civarındadır. Kritik sıcaklığı 132,4° C, Donma sıcaklığı (-77,6° C), Kritik basıncı 113,3 atm’dir. Suda eridiğinde donma noktası alçalır. Amonyak, atmosferik basınçta, (-333° C) sıcaklıkta kaynar suda kolay çözünür(-155° C) sıcaklıktaki su diğer sıcaklıklardaki sudan yaklaşık olarak 900 kat daha fazla amonyağı çözer. Bu çözelti çok tehlikeli ve çok zararlıdır. Isıtıldığın da sudan kolayca ayrılması nedeniyle amonyak, absorpsiyonlu soğutma makinalarında çok kullanılır. Küçük soğutma yükleri için pek elverişli bir akışkan değildir. (Sistemde akışkan miktarı az olunca ayar ve kontrol güçleşir. Kolay yanmaz, fakat: belirli şartlar meydana gelince yanar ve hava ile karışarak şiddetli bir patlayıcı madde haline gelir.

Bu tehlikelerinden dolayı hiç bir zaman iklimlendirme sistemlerinde kullanılmamalıdır. Kompresörlerden basınçlı kızgın buhar olarak çıkışta meydana gelebilecek yüksek sıcaklık altında oldukça yavaş şekilde hidrojen ve azot gazlarına ayrılma ihtimali vardır. Yoğunlaşma basıncı ve yoğunlaşma sıcaklığı düşüktür buharlaşma ısısı yüksektir, üretimi kolay ve maliyeti yüksek değildir, kokulu olduğu için soğutma tesisinde kaçak olup olmadığı kolayca anlaşılabilir.

Amonyak yiyecek maddesi muhafazasında kullanıldığında sistemin sızdırmaz olmasına özellikle özen gösterilmelidir, zira amonyağa bulaşmış besin maddeleri yenmez.

METİLKLORİT:
1878 yılında Vineet tarafından bulunmuştur. Soğutma tesislerinde soğutucu akışkan olarak kullanılmaktadır. Hafif makina ve teçhizat yapımına imkan verdiğinden küçük soğutma ünitelerine metil klorür kullanılır. Metilklorid metilalkole klorlu hidrojenin etkimesinden oluşan bir kimyasal bileşiktir. Renksiz, kokusuz fakat zehirli bir gazdır. Kritik sıcaklığı(-143,1° C), kritik basıncı 65,9atm , donma sıcaklığı 91,5° C’dir Atmosferik basınçta (-24° ) sıcaklıkta kaynar. Yanma sıcaklığı oldukça yüksektir. Metilklorid (67kg/cm2) basınç altında ve (305° C) sıcaklıkta sıvı halde bulunur Buharlaşma basıncı ve yoğunlaşma sıcaklığı düşüktür. Bu basınç ve sıcaklık soğutma tesisleri için elverişli olan bir sıcaklıktır. Metilklorid, genellikle, ev tipi küçük buz dolaplarında soğutucu sıvı olarak kullanılır Ağırlık olarak%10 metilklorid ve %90hava patlayıcı bir karışım oluştururKondenserde soğutucu olarak hava kullanabiliriz.

METİLEN KLORİT:
Bu soğutucu akışkanın ancak büyük iklimlendirme tesislerinde çok az kullanılma yeri vardır. Kritik sıcaklığı 235,4ºC, kritik basıncı 60,9 atm, kaynama sıcaklığı 39,3ºC,donma sıcaklığı (-96,7ºC) ‘dır. Atmosfer basıncı altında kaynama sıcaklığının 39,3ºC gibi yüksek bir değerde olması dolayısıyla bu soğutucu akışkan basınçlı gaz tüpleri yerine kapalı tenekelerde muhafaza edilir. Metilen klorür kullanılan sistemlerde gerek yüksek basınç tarafı ve gerekse alçak basınç tarafı bir vakum altında çalışır.

ETİLEN:
Bu soğutucu çok düşük sıcaklıklar için çift kademeli sistemlerde kullanılır. Kritik sıcaklığı 9,5° C, kritik basıncı 51,6atm, kaynama sıcaklığı (-103,7° C), donama sıcaklığı(-169,1° C)’dır. Donma sıcaklığının –169,1° C gibi düşük bir değerde olması çok düşük sıcaklıklardaki uygulamalara imkan verir. Etilenin en önemli avantajlarından birisi –103,7° C’ın üzerindeki bütün sıcaklıklarda buharlaşma basıncının bir atmosferden daha büyük olması ve yoğunlaşma basıncınınsa fazla yüksek olmamasıdır Etilen gazının hava ile fazla karışımı zararlıdır. Fakat genel halde sağlığa zararı önemsizdir. Hava ile karışımı kolay yanıcı olup, siddetli bir patlayıcıdır. Sistemde kullanıldığında çok dikkat edilmelidir.

KARBON DİOKSİT: (R-744)
1878 senesinde Linde tarafından bulunmuştur Günümüzde hacimsel özgül soğutma yükü en büyük olan soğutucudur ve büyük soğutma yüklerinde , özellikle gemilerde ve tiyatro, hastaneler gibi iklimlendirme tesislerinde kullanılır Karbondioksit karbonun yanmasından elde edilir Karbondioksit renksiz, kokusuz bir gazdır. Derişik bir halde solunursa hafif ekşimsi bir tat algılanır.

Karbondioksit soğutucu akışkan olarak bira, gazoz ve kola gibi içecekler için yapılmış soğutma tesislerinde kullanılır Diğer gazlarla karıştığı zaman karbonmonoksit haline gelme ihtimali vardır bununla beraber zehirsiz olarak kabul Fakat fazla miktarda tenefüs edilirse insanı uyutarak öldürür Karbondioksitin kullanılma sahasını kısıtlayan başlıca özellikleri, yoğunlaşma basıncının yüksek ve kritik basıncının düşük olmasıdır Çalışma basınçları en yüksek olan soğutucu akışkandır Kritik sıcaklığı 31,1ºC, kritik basıncı 75,38 , üçlü nokta sıcaklığı(-56,6ºC)’dır Bu sebeple soğutucu akışkan olarak karbondioksitin kullanıldığı soğutma tesislerinde kompresör ve diğer tesis elemanlarının çok sağlam olması gerekir Karbondioksit bütün çalışma şartları altında tamamen kararlı olup, soğutma makina ve techizat metallerine karşı herhangi bir aşındırma etkisi göstermez.

Yağlama yağı yoğunlaşan soğutucu içinde hiç çözünmez. Bu özellik kondansatör ve soğutucularda yağın ayrıştırılarak alınmasına imkan verir Hava ile karışımları boğucu özellik göstermesine rağmen %4’ün altında olan karışımlarda hayat için tehlikeli değildir Katı karbondioksit’in donmuş gıda maddelerinin nakliyesinde oldukça büyük bir yeri vardır Bir atmosfer basınç altında kendi gazı ile çevrelendiğinde –78,5ºC, yine bir atmosfer basınç altında hava ile çevrelendiğinde ise -140ºC’dirBu değerler donmuş nakliye için istenen soğukluk değerinin çok altındadır. Katı karbondioksit elde etmek için karbon dioksit gazı önce sıvı hale getirilir Bunun için de gaz kademe halinde yaklaşık 60 ila 70 atmosfer basınca kadar bir kompresyona tutulur. Kademeler arasındaki soğutma ve kompresyondan sonraki karbondioksit gazının yoğuşması su ile yapılır. Yanarak elde edildiği için yanıcı değildir. Yangın söndürmede de kullanılır

KÜKÜRT DİOKSİT : (R-717)
Renksiz, zehirli ve kokusu yakıcı ve boğucu bir gaz olduğundan günümüzde soğutma sistemlerinde çok fazla tercih edilmemektedir Kullanılma alanı soğutma sanayiinde özellikle küçük ev tipi buz dolaplarında soğutucu akışkan olarak olmuştur Üretimi kolay ve maliyeti düşüktür Kükürt dioksit kükürtün yanmasından elde edilir Atmosfer basıncı altında kaynama noktasının –10,1ºC gibi düşük bir değerde olması iyi bir özelliktir Bu sebeple sıfır veya sıfırın üstündeki sıcaklıklarda soğutma yapmak için atmosfer basıncının altında emme yapma mecburiyeti olmaz.

– Kükürt dioksit kritik sıcaklığı yüksek olan oldukça kararlı bir soğutucu akışkandır Kritik sıcaklığı 157,7° C, kritik basıncı 80,4atm, kaynama sıcaklığı -10,1° C, donma sıcaklığı-72,7° C’dır.

– Yanıcı ve patlayıcı değildir Havada az miktarda bulunması halinde insanlar üzerinde zehirli bir tesir göstermez Küllü su veya kostik eriyiği kükürt dioksiti emer Bu sebeple sistemden kaçan herhangi bir buhar atmosfere dağılması yerine böyle bir su veya eriyik içinde toplanabilir. Bir teneke potası ile dört litre suyun karışımından elde edilen eriyik yaklaşık yarım kg kükürt dioksiti emer. Gaz kokusu gelmeye başladığı zaman eriyik değiştirilmelidir.

– Kükürt dioksit saf hali ile aşındırıcı bir etki göstermez. Fakat nemli ortamda sülfüroz asit ( H2SO3) veya sülfirik asit (H2SO4) şeklini alır. Bu durumda demir ve çeliğe karşı şiddetli bir aşındırıcı etkisi gösterir. Bunun için sistemde nem miktarının minimum bir değerde tutulması için tedbir alınmalıdır.

– Kükürt dioksit yağ ile kolay karışmaz. Bu sebeple diğer soğutuculara kıyasla kompresörlerde daha hafif yağlar kullanılabilir.

HAVA: (R-729)
Günümüzde iklimlendirme-havalandırma sistemleri ile uçaklarda, hava çevrimli sistemlerde kullanılmaktadır Zehirsiz, hafif ve doğada istediğimiz kadar bulabildiğimiz bir maddedir İşletme katsayısı, diğer soğutuculara göre oldukça düşüktür. Örneğin 300C yoğuşma ve –150C buharlaşma sıcaklıkları arasında işletme katsayısı 1,68’dirBu nedenle hava çevrimli sistemlerde yüksek güce gereksinim vardır

SU:
Buhar-jet soğutma makinalarında, iklimlendirme sistemlerinde başarıyla kullanılmaktadır Soğutucu madde olarak su, diğer soğutucu maddelere göre en bol ve en kolay bulunan bir maddedir. Sıfır derecede katı faza geçmesi kullanım alanını sınırlamaktadır Ucuz ve zehirsizdir Yüksek bir gizli ısısı vardır Ton başına hacimsel miktarı büyüktür Bunun yanında Lityumbromit ile birlikte ve birçok emici maddelerle soğutucu maddeler olan salamuralar ve antifrizler, suyun varlığına ihtiyaç duyarlar

SALAMURALAR:
Su içerisinde NaCl (sodyum klorür = tuz ) , CaCl2 (kalsiyum klorür ) gibi maddeler karıştırılarak elde edilen donma noktası düşük soğutucu akışkanlar salamura olarak adlandırılır Zehirleyici tesiri yoktur Soğuk depolama kabiliyetinin yüksektir Bu nedenle soğutma yükünde beliren ani yükselmeleri karşılayabilir Sadece debi ayarı ile soğutma yükünün istenilen değerde tutulabilir

Soğutucu Akışkanların Kaçak Tespit Yöntemleri

Soğutucu akışkanların kaçak tespit yöntemleri farklıdır. Soğutucu akışkanların tipine göre farklı metotlar uygulamak gerekmektedir. Bu nedenle hangi soğutucu akışkan ile çalıştığınızı bilmeniz gerekmektedir.

FREON 12
Freon-12 kokusuz bir soğutucu akışkanlardan olduğu için, kullanıldığı tesislerde kaçakları saptamak oldukça güçtür Gaz kaçaklarını saptamak ancak özel olarak yapılmış lambalarla mümkün olurFreon-12, renksiz ve parlak olan lambanın alevinin açık yeşile dönüşmesine neden olur. havaya karışan Freon-12’nin miktarı arttıkça lambanın alevi de giderek mavileşir.

FREON 13
Kaçaklar halojen lamba ile tespit edilir.

FREON 22
Cam berraklığında ,renksiz ve etere benzer kokusu vardır Kaçakların tespiti ve tesiri F-12 ‘ye benzer.

AMONYAK
3 yöntem vardır:

Kükürt deneyi: Bir miktar kükürt tozu yavaş şekilde ısıtılarak eritilir Sonra yaklaşık 10cm uzunluğundaki ipler erimiş haldeki kükürte batırılır Kaçak yerini bulmak için ip kaçak olduğu tahmin edilen yere tutulup yakılır Amonyak ile kükürt dumanı bir araya geldiğinde beyaz renkte bir buhar görülür.

Turnusol kağıdı: Kondansatör suyunda amonyak bulunup bulunmadığını kontrol etme işleminde kırmızı turnusol kağıdı da kullanılabilir Deney, kırmızı turnusol kağıdını kondansatör suyuna batırarak yapılır, amonyak varsa kağıt maviye döner.

Deney kağıdı: Amonyak baz karakterli olduğundan yumuşak bir deney kağıdı yaklaşık yarım gram fenol_ftaleyn olan yarım litrelik bir alkol solüsyonuna batırılır Bu kağıt kurutulur, kulanılırken önce su ile nemlendirilir ve kaçak olduğu tahmin edilen yerin yakınına tutulur Eğer bu yerde herhangi bir amonyak kaçağı varsa kağıt pembe renge döner

METİLEN KLORİT
Metilen klorit kullanılan bir soğutma sisteminde kaçak aranması için basıncın atmosfer basıncının üstüne çıkarılması gereklidir Kaçak tespiti için kaçak arama lambası kullanılır

METİLKLORİD
Kaçaklar sabun köpüğüyle tespit edilebilir. Ayrıca kaçakların saptanması amacıyla özel yapılmış lambalaradan yararlanılır Lamba alevi kaçakların bulunduğu yere yaklaştırıldığı zaman mavimtrak yeşil bir renk alır Metilklorid kokusuz olduğu için Soğutucu akışkan olarak kullanıldığı tesislerde kaçakların saptanması güçtür. kaçakların Saptanması amacıyla özel yapılmış lambalardan yararlanılır. Lamba alevi kaçakların bulunduğu yere yaklaştırıldığı zaman mavimtrak yeşil bir renk alır

KARBONDİOKSİT
Karbondioksit renksiz, kokusuz bir gazdır. Derişik bir halde solunursa hafif ekşimsi bir tad algılanır Kaçaklar sabun köpüğü ile anlaşılır. Soğutucu akışkan olarak karbon dioksit kullanan bir soğutma sisteminde kaçaklar sadece köpük halindeki sabun eriyiği ile tespit edilir.

KÜKÜRTDİOKSİT
Soğutucu akışkanlar olarak kükürt dioksit kullanılan bir soğutma sisteminde kaçaklar %28 oranında amonyak bulunduran amonyaklı suya batırılmış bir bez parçasının kaçak olduğundan şüpelenilen yerin yakınına tutularak aranır Bir kükürtdioksit kaçağı var ise beyaz bir duman meydana gelir Bu duman amonyum sülfittir kaçakların yerinin saptanmasında sabun köpüğü kullanıldığıda olur Zehirli ve kokusu fenadır Rahatsız ve tahriş edici bir kokusu vardırKokusu çok keskin olduğundan küçük kaçakların bile hissedilme imkanı vardırHavada az miktarda bulunması halinde insanlar üzerinde zehirli bir tesir göstermez.

Ayrıca bir önlem olarak şu yöntemden faydalanılabilir Küllü su veya kostik eryiği kükürt dioksiti emer Bu sebeple sistemden kaçan herhangi bir buhar atmosfere dağılması yerine böyle bir su veya eriyik içinde toplanabilir Bir teneke potası ile dört litre suyun karışımından elde edilen eriyik yaklaşık yarım kg kükürtdioksiti emer Gaz kokusu gelmeye başladığı zaman eriyik değiştirilmelidir.

Bu yöntemlerin yanında kaçaklar mavi turnesol kağıdının kırmızıya dönüşmesi suretiylede tespit edilir Sabunlu su kullanılması korozyon sebebiyle önerilmez

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Reklam Engelleyici

Reklam engelleyici eklenti kullandığınızı fark ettik. Muhendisiz.Net web sitesini verimli kullanabilmek için lütfen reklam engelleyiciyi kapatınız.